تعداد تخمینی مصرف‌کنندگان از ۲۴۰ میلیون در سال ۲۰۱۱ به ۲۹۶ میلیون در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است یعنی ۵.۸ درصد از جمعیت جهانی ۱۵ تا ۶۴ ساله.

فارغ از مصرف مواد‌مخدر توسط افراد و مقوله‌ی اعتیاد، باید دانست که گروهی از داروهایی که با اهداف پزشکی در جامعه توزیع می‌شوند حاوی مقداری از مواد افیونی و دیگر مواد مخدر است. انتخاب مقررات در مورد شاهدانه (حشیش) پزشکی متفاوت است و ممکن‌است منجر به نتایج متفاوتی برای سلامت عمومی شود.

با بررسی آمارهای موجود در سازمان ملل‌متحد متوجه می‌شویم که مصرف مواد‌مخدر در سراسر جهان همچنان بالاست. در سال ۲۰۲۱، از هر ۱۷ نفر فرد ۱۵ تا ۶۴ ساله در جهان، ۱ نفر از یک نوع ماده مخدر استفاده کرده است. تعداد تخمینی مصرف‌کنندگان از ۲۴۰ میلیون در سال ۲۰۱۱ به ۲۹۶ میلیون در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است یعنی ۵.۸ درصد از جمعیت جهانی ۱۵ تا ۶۴ ساله. همچنین تعداد  NPS (شاخص خالص ترویج‌کنندگان) در بازار در سال ۲۰۲۱ پس از چندین سال تثبیت، افزایش‌یافته‌است.

بخشی از این افزایش ۲۳ درصدی به دلیل رشد جمعیت است. بر اساس آمارهای منتشر شده، حشیش همچنان پرمصرف‌ترین ماده‌مخدر است و تخمین‌زده می‌شود که ۲۱۹ میلیون کاربر (۴.۳ درصد از جمعیت بزرگسال جهان) در سال ۲۰۲۱ مصرف‌کننده‌ی آن هستند. شکاف جنسیتی مصرف‌کنندگان حشیش در برخی از مناطق فرعی در حال کاهش است، برای مثال؛ در آمریکای شمالی، زنان ۴۲ درصد از مصرف‌کنندگان را تشکیل می دهند. 

همچنین تخمین‌زده‌می‌شود که در سال ۲۰۲۱، ۳۶ میلیون نفر از “آمفتامین”‌ها، ۲۲ میلیون نفر از “کوکائین” و ۲۰ میلیون نفر از انواع “اکستازی” استفاده کرده‌اند. در همین راستا نسبت مصرف‌کنندگان زن در مورد محرک‌های نوع آمفتامین (۴۵ درصد) و استفاده غیرپزشکی از داروها (بین ۴۵ تا ۴۹ درصد) است، اما همچنان بیشترین سهم استفاده از محرک‌های نوع آمفتامین و استفاده‌ی غیر‌پزشکی از دارو‌ها متعلق به مردان است؛ این آمار در مصرف‌کنندگان مواد افیونی ۷۵ درصد و کوکائین ۷۳ درصد یافت می شود.

مواد افیونی همچنان گروهی از مواد هستند که بیشترین سهم را در آسیب‌های شدید ناشی از مواد‌مخدر دارند، مانند مصرف بیش از حد و کشنده. تخمین‌زده می‌شود که ۶۰ میلیون نفر در سال ۲۰۲۱ به مصرف مواد افیونی غیرپزشکی مشغول بوده‌اند و عمدتاً هروئین استفاده کرده‌اند؛ به بیان دیگر یعنی از هر ۱۷ نفر در سراسر‌جهان، یک نفر در سال ۲۰۲۱ از مواد‌مخدر غیر دارویی استفاده کرده‌است، که این رقم ۲۳ درصد بیشتر از یک دهه قبل است.

مواد‌افیونی‌ اصلی‌ترین مواد‌مخدری هستند که بر بار جهانی بیماری‌ها تاثیر می‌گذارند و بیشتر کشورها از حشیش، به‌عنوان ماده‌ای که بیشترین نگرانی را برای اختلالات مصرف مواد‌مخدر ایجاد می‌کند، یاد می‌کنند. همچنین داده‌های‌جدید تخمین‌جهانی تعداد افرادی که مواد‌مخدر تزریقی در سال ۲۰۲۱ انجام داده‌اند را ۱۳.۲ میلیون نفر بیان می‌کند، که ۱۸ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۰ است.

از طرفی نابرابری‌های زیادی در دسترسی به مواد افیونی دارویی برای مصارف پزشکی وجود دارد. اگرچه تعدادی از کشورها در آمریکای شمالی، اقیانوسیه و اروپای‌غربی سطح بالایی از دسترسی به این مواد را دارند، اکثر کشورهای دیگر در سطوح بسیار پایینی از دسترسی به مواد افیونی برای اهداف پزشکی قرار گرفته‌اند، به ویژه کشورهای آفریقا و آسیا. 

از طرف دیگر بنظر می‌رسد که در سال ۲۰۲۱، ۳۹.۵ میلیون نفر در سراسر جهان از اختلالات مصرف مواد مخدر رنج می‌بردند، اما از هر ۵ نفر مبتلا به اختلالات مصرف مواد، تنها ۱ نفر تحت درمان دارویی قرار گرفتند. همه گیری کووید-۱۹ شکاف درمانی را تشدید کرده‌است و در این بین موانع درمان به ویژه برای زنان همچنان باقی است. 

اگرچه کشت خشخاش در جهان در سال ۲۰۲۲ به میزان قابل توجهی افزایش یافت، اما ممنوعیت مواد‌مخدر در افغانستان ممکن است روند بازار این ماده را در سال ۲۰۲۳ را معکوس کند.

همچنین گزارشات حاکی از آن است که مواد‌افیونی بیشترین مرگ و میر ناشی از مصرف بیش‌از‌حد را تشکیل می‌دهند در حالی که بیماری‌های کبدی منتسب به هپاتیت C یکی از علل اصلی مرگ و میر ناشی از مصرف سایر مواد‌مخدر به حساب می آید.

همچنین لازم به تاکید است که جوانان نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض مصرف مواد‌مخدر هستند. 

در حال حاضر جهان در حال تجربه افزایش در عرضه و تقاضای کوکائین است؛ جمعیت مصرف‌کنندگان کوکائین در سال ۲۰۲۱ حدود ۲۲ میلیون نفر تخمین‌زده می‌شد، اما به‌طور پیوسته در حال رشد بوده‌است که قسمتی از آن ناشی از رشد جمعیت جهانی در دو دهه گذشته است.

از ترکیبات خطرناکه کوکائین متامفتامین است که در حال حاضر به گسترش فراتر‌ از بازارهای‌سنتی ادامه می‌دهد. آمار حاکی از آن است که تا سال ۲۰۲۱ منبع اصلی تولید، قاچاق متامفتامین‌ها در شرق و جنوب شرق آسیا و آمریکای شمالی متمرکز بوده‌است؛ اما در سال ۲۰۲۱ شاهد ثبت افزایش مقادیر کشف شده در آسیای جنوب غربی و خاورمیانه، جنوب شرق آفریقا و غرب آفریقا هستیم. تولید غیرقانونی مواد‌مخدر در افغانستان با افزایش تولید‌غیر‌قانونی متامفتامین همچنان در حال تغییر است.نکته‌ی حائز اهمیت دیگر درک رابطه پیچیده و پویا بین مواد‌مخدر و درگیری است. این رخداد از طریق مسائلی چون رویایی‌رویی مستقیم حکومت و تولیدکنندگان‌مواد‌مخدر، مسئله مالیات، طولانی‌کردن زمان درگیری، بهم‌زدن الگوی‌تجاری‌محلی و توریسم کشور و… قابل درک است.
از دیگر مسائلی که جامعه‌ی جهانی را با بحران‌های عمیق‌تری نسبت به مواد‌مخدر درگیر کرده است، کشف مواد جدید مرتبط با حشیش در بازار مواد‌مخدر است. از طرفی باید توجه داشت که داروهای‌مصنوعی، بازارهای‌دارو و زنجیره‌تامین را نیز تغییر می‌دهد. بدون نیاز به نهاده‌های‌گیاهی که به زمین‌های‌بزرگ در سرزمین‌هایی با حاکمیت ضعیف قانون نیاز دارند، داروهای مصنوعی فقط به نهاده‌های شیمیایی ارزان‌قیمتی نیاز دارند که می‌توان آن‌ها را به راحتی تهیه کرد. همچنین بحران دیگر مواد افیونی (استفاده غیرپزشکی از ترامادول) نیز همچنان بر کشورهای بخش‌هایی از آفریقا و آسیا تأثیر می‌گذارد. لذا ترکیبات‌دارویی‌جدید چالشی رو به رشد برای نظارت‌و‌درمان مصرف‌مواد‌مخدر هستند.

در نهایت افزایش ارتباطات دیجیتالی، نوآوری‌هایی را در روش‌های خرید و فروش دارو ایجاد کرده اند که موجب کوتاه‌تر‌شدن زنجیره‌تامین، کاهش هزینه‌ها و افزایش دسترسی شده‌است. این نوآوری‌های خدمات در طول همه‌گیری COVID-۱۹ دسترسی به درمان‌دارویی را برای برخی از گروه‌های‌جمعیتی افزایش‌داده‌است.

برای دانلود پی دی اف اینجا کلیلک کنید.