آمار خشونت اجتماعی در ایران در دهه ۸۰

«مطالعه‌ی علل‌جامعه‌شناختی جرایم‌خشونت، تجاوز و سرقت‌و آسیب‌های‌قربانیان‌آن‌ها» عنوان‌مقاله‌ای به تالیف مهسا‌رجب‌لاریجانی است که در کتاب”گزارش‌وضعیت‌اقشار‌آسیب‌پذیر‌ و‌آسیب‌دیدگان‌اجتماعی”به چاپ رسیده‌است. بخشی از این‌مقاله به ارائه‌آمار مرتبط با این‌موضوع در دهه ۸۰ می‌پردازد که به‌سبب اهمیت بعد قیاسی این‌امر در صدای‌فردا آن‌را بازگو می‌کنیم.

آمار خشونت اجتماعی در ایران آمارهای خشونت در ایران از سالنامه‌ی آماری استخراج شده‌است و نشان دهنده‌ی جرایمی است که توسط پلیس شناسایی شده و یا این که به علت شکایت قربانی، برای آن پرونده تشکیل شده‌است. مجموع جرایم خشن که در جدول آمده (شامل قتل عمد و غیر‌عمد، ضرب و جرح، تظاهر به چاقوکشی، تهدید، اجبار و اکراه) در سال ۱۳۸۵، ۲۴۴۷۶ نفر است که در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت ۳۵/۶ نفر است.

در سال ۱۳۸۹، ۷۸۹۹۴ نفر است که در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت رقم ۱۰۶ نفر است.در سال ۱۳۹۰، ۷۷۸۴۴ نفر می‌باشد که در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت رقم ۱۰۴ نفر است. این آمارها نشان دهنده‌ی افت و خیز این جرایم از سال ۱۳۷۰ تاکنون بوده‌است و میزان این جرایم در سال ۱۳۸۵ به شدت کاهش یافته؛ اما بعد از این سال با روند صعودی تعداد جرایم خشن مواجه هستیم. 

در خصوص ضرب و جرح باید گفت که با روند صعودی مواجه بوده‌ایم. پرونده‌های تشکیل شده در خصوص ضرب و جرح کل کشور در سال ۱۳۸۵، ۳۷۷۹ مورد گزارش شده که در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت ۵/۴ مورد بوده‌است؛ اما در سال ۱۳۸۹، این میزان به ۶۸۷۲۷ نفر افزایش یافته که در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت ۹۱/۹ مورد بوده‌است. در سال ۱۳۹۰ نیز ضرب و جرح ۳۹۲۳۷ بوده که در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت ۵۲/۲ مورد بوده‌است؛ بنابراین ضرب و جرح از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰، ۱۰ برابر افزایش یافته‌است. پارسامهر نیز در پژوهشی، درباره‌ی خشونت میان‌فردی در فاصله‌ی سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۸۴ گزارش می‌کند که قتل عمد ۵۳۰% و ضرب و جرح ۲۲۰% افزایش یافته‌است؛ از این رو، در هر سال با روند فزاینده‌ی این جرائم روبرو هستیم.

آمار پرونده‌های مختومه از قتل‌ها (عمد و غیر عمد) در سال ۱۳۸۵، در مجموع ۳۱/۰۴ در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر بوده‌است اما در سال ۱۳۸۹ به ۲۲/۱ در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر کاهش یافته‌است. در سال ۱۳۹۰ به ۲۶/۵ در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر رسیده‌است؛ از این رو با کاهش آمار قتل در طی ۵ سال مواجه بوده ایم. 

درصد تغییرات پرونده‌های قتل عمد در دادگاه‌های عمومی در سال ۱۳۸۹، نسبت به سال ۱۳۸۰، حدود ۳۷/۶ درصد کاهش داشته‌است و درصد تغییرات پرونده‌های قتل غیر عمد در همین سال‌ها ۱۲/۳ درصد کاهش داشته‌است (سایت اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی، ۱۳۹۳). ضرب و جرح نیز رقم ۲۰۴/۳۱ نفر در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر در سال ۸۵ را نشان می‌دهد که در مقایسه با سال ۱۳۹۰ یعنی ۵۱۶ نفر در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت افزایش ضرب و جرح در سال ۱۳۹۰ را نشان می‌دهد. تحلیل‌های آسیب‌شناسی موجود نیز نشان می‌دهد که درصد تغییرات پرونده‌های مختومه در دادگاه‌های عمومی در خصوص ایراد ضرب و جرح در سال ۱۳۸۹ نسبت به سال ۱۳۸۰ حدود ۲۶/۳ درصد رشد را نشان می‌دهد.

درباره‌ی اعمال منافی عفت نیز باید گفت که در سال ۱۳۸۵ پرونده‌های مختومه ۱۰۵۱۷ مورد بوده‌است؛ به این معنا که در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت ۱۵ نفر مرتکب این جرم شده‌اند؛ در حالی که در سال ۱۳۸۹ این رقم ۲۹۳۶۳ بوده‌است؛ به این معنا که در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت ۳۹/۳ نفر مرتکب اعمال منافی عفت شده اند و در سال ۱۳۹۰، ۴۷ نفر در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر مرتکب این جرم شده اند؛ لذا با افزایش اعمال منافی عفت نیز مواجه شده‌ایم. جرم سرقت نیز با افزایش مواجه بوده‌است به این صورت که در سال ۱۳۸۵ در کل کشور ۱۰۲۶۳۰ مورد پرونده‌ی مختومه مرتبط با سرقت بوده‌است که به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر  ۱۴۶ نفر مرتکب سرقت شده‌اند. در حالی که در سال ۱۳۹۰ به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر ۲۲۲ نفر مرتکب سرقت شده‌اند.

بنابراین می‌توان گفت اگرچه آمار این جرایم خشن در سال‌های مختلف، روند خطی و مشابهی را طی نکرده‌است، اما مقایسه‌ی آمارها نشان می‌دهد که جرم ضرب و جرح، اعمال منافی عفت و سرقت در سال ۱۳۹۰ نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته و آمار قتل با روند کاهش مواجه بوده‌است.

نکته آخر اینکه اگر چه جرایمی همچون اعمال منافی عفت با افزایش روبرو بوده‌است، اما از آن جایی که این پدیده در نگاه عموم جامعه با قبح زیاد و پیامدهای منفی برای قربانیان همراه‌است به نظر می رسد که آمارها در این خصوص واقعی نباشد و واقعیت گزارش نشود؛ بنابراین نمی‌توان کاملاً به آمارها اعتماد کرد. در مجموع می‌توان گفت بر اساس آمار قوه قضائیه، در سال ۱۳۹۰ حدود ۶۰۰۰۰ نفر قربانی انواع جرایم خشن شده‌اند؛ در حالی که می‌دانیم شمار واقعی به دلیل گزارش نشدن همه موارد بیش از این رقم است.

برای دانلود پی دی اف اینجا کلیک کنید.